کسرا : اخیرا روزنامه شرق مصاحبه مفصلی با آقای دکتر محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات داشته است . که در این مصاحبه به بحث اینترنت ملی و فیلترینگ اینترنت پرداخته است . یا توجه به اهمیت مطالب ذکر شده در این مصاحبه و نقش آن بر صنعت آی تی کشور سایت کسر ااقدام به انتشار این مصاحبه می نماید :
شرق: تا پیش از انتخابات «محمود واعظی» چهره‌ای رسانه‌ای نبود. آن‌طور که خودش می‌گوید بیشتر سرگرم فعالیت‌های علمی
بوده است. واعظی در زمان انتخابات یکی از یاران روحانی به‌شمار می‌رفت و از مشاوران او بود. بعد از انتخابات در گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای نام او به‌عنوان وزیر امورخارجه مطرح شد. اما در کابینه تدبیر او به‌عنوان وزیر ارتباطات معرفی شد و بعد از کسب رای اعتماد از مجلس به ساختمان شریعتی رفت. دفترش در طبقه هشتم ساختمان شریعتی است و نمایی کامل از پارک اندیشه تهران از پنجره اتاقش مشخص است. می‌گوید زیاد اهل مصاحبه نیست و این نخستین گفت‌وگوی مطبوعاتی اوست. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی شرق با وزیر ارتباطات «دولت تدبیر و امید» است که به تازگی گزارش صدروزه خود را به رییس‌جمهوری تقدیم کرده است.
شرق: تا پیش از انتخابات «محمود واعظی» چهره‌ای رسانه‌ای نبود. آن‌طور که خودش می‌گوید بیشتر سرگرم فعالیت‌های علمی
بوده است. واعظی در زمان انتخابات یکی از یاران روحانی به‌شمار می‌رفت و از مشاوران او بود. بعد از انتخابات در گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای نام او به‌عنوان وزیر امورخارجه مطرح شد. اما در کابینه تدبیر او به‌عنوان وزیر ارتباطات معرفی شد و بعد از کسب رای اعتماد از مجلس به ساختمان شریعتی رفت. دفترش در طبقه هشتم ساختمان شریعتی است و نمایی کامل از پارک اندیشه تهران از پنجره اتاقش مشخص است. می‌گوید زیاد اهل مصاحبه نیست و این نخستین گفت‌وگوی مطبوعاتی اوست. آنچه می‌خوانید گفت‌وگوی شرق با وزیر ارتباطات «دولت تدبیر و امید» است که به تازگی گزارش صدروزه خود را به رییس‌جمهوری تقدیم کرده است.
• سوالی که همواره در دولت قبل هم برای مردم ایجاد شده بود بحث راه‌اندازی «اینترنت ملی» است و اینکه آیا اینترنت ملی چیزی شبیه شبکه «اینترانت» بوده و اتصالش با شبکه جهانی قطع است یا اینکه گسترش آن در راستای افزایش پهنای باند اینترنت کشور خواهد بود؟
ایجاد شبکه ملی اطلاعات طی چند سال اخیر در مجموعه وزارت ارتباطات مورد توجه قرار گرفته، شبکه‌ای که در ابتدا به اشتباه از آن به نام اینترنت ملی نامبرده می‌شد و با توجه به تعاریف و سیاست‌های مشخص‌شده نام کارشناسی شبکه ملی اطلاعات برای آن در نظر گرفته شد تا تمامی جوانب، اهداف مورد نظر در این حوزه را دربرگیرد. در این راستا، قانون برنامه پنجم توسعه کشور با توجه به اهمیت موضوع ایجاد شبکه ملی اطلاعات، از این شبکه به صراحت نامبرده و تعریف و شرایط اختصاصی آن را مشخص کرده است. در تبصره ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه، شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه «سوییچ‌ها»، «مسیریاب‌ها» و «مراکز داده» است به‌صورتی که درخواست‌های دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترنت از نوع خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود، تعریف شده است.
ویژگی‌های این قانون برای ایجاد شبکه مذکور در نظرگرفته بسیار تخصصی و کارشناسی است به‌گونه‌ای که در این قانون آمده است، شبکه ملی اطلاعات متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، «مراکز داده» توسعه‌یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده است. این شبکه ظرفیت لازم برای نگهداری و تبادل امن‌تر اطلاعات داخلی در کشور به‌منظور توسعه خدمات الکترونیکی و دسترسی به اینترنت از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری را برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی فراهم می‌کنند. این سوال برای برخی کاربران ایجاد شده بود که آیا جدایی اینترنت از اینترانت که قرار است در فاز اول اجرایی‌شدن شبکه ملی اطلاعات انجام شود به منزله این است که اگر اطلاعاتی در داخل بود، نمایش داده می‌شود در غیراین صورت محیط اینترنت امکان جست‌وجوهای دیگر را نمی‌دهد؟ این درست نیست چرا که جدایی این شبکه از اینترنت مفهومی فنی است و منظور از جدایی، مرزبندی این دو شبکه است که از آن به بعد «شما» (شبکه ملی اطلاعات) قابلیت پیاده‌سازی در ارگان و بخش‌های مختلف را خواهد داشت. ما با علم بر اینکه تمامی اطلاعات در کشور موجود نیست و الزاما نباید هم اینگونه باشد این شبکه را توسعه دادیم و بر این اساس هر زمان کاربران اطلاعات مورد نیازشان را در داخل کشور نیافتند، به شبکه اینترنت هدایت می‌شوند و بر روی پهنای باند بین‌الملل می‌روند تا بتوانند شبکه جهانی را برای هدف خود جست‌وجو کنند.
هر زمان تولید داخلی محتوا به مرحله‌ای برسد که کاربران نیازی به گذر از مرزهای مجازی کشور نداشته باشند عملا کمتر به استفاده از اینترنت روی خواهند آورد اما ارتباط با این شبکه عظیم جهانی هیچ‌گاه قطع نخواهد شد چراکه محتوایی در این بستر وجود دارد که اگر دسترسی قطع شود، خودمان متضرر خواهیم شد.
• نوسانات سرعت اینترنت یکی از معضلاتی است که مردم همیشه با آن دست به گریبان هستند و همواره دولت به‌عنوان متولی اصلی در این‌باره مورد نقد قرار می‌گیرد چه میزان از کاهش سرعت‌های مقطعی اینترنت اعمال نظر دولت است و چه میزان از آن به تخلفات اپراتورها و شرکت‌های پیمانکار برمی‌گردد؟
در وهله اول توسعه اینترنت کشور از طریق شرکت ارتباطات زیرساخت مورد توجه وزارت است و اقدامات لازم در حال انجام است و در مرحله بعدی اعمال سطح کیفیت خدمات در سطوح مختلف اعم از تامین و توزیع و عرضه اینترنت توسط سازمان تنظیم مقررات به‌عنوان رگولاتوری پیگیری خواهد شد. ضمن اینکه لازم است توسط رگولاتوری نظارت شود که ارایه‌کنندگان خدمات با توجه به پهنای باند اینترنت خریداری‌شده، نسبت به فروش اقدام کنند و سطح کیفیت تعیین‌شده توسط کمیسیون را نیز رعایت کنند.
• بحث رگولاتوری اینترنت و نظارت بر توزیع پهنای باند و به‌تبع آن حقوق مصرف‌کننده در دولت یازدهم چگونه مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت؟
هما‌ن‌طور که اشاره شد اعمال سطح کیفیت خدمات در سطوح مختلف تامین و توزیع و عرضه اینترنت توسط سازمان تنظیم مقررات به‌عنوان رگولاتوری پیگیری می‌شود. ضمن اینکه رگولاتوری فروش پهنای باند اینترنت خریداری‌شده توسط ارایه‌کنندگان خدمات را نظارت کرده و باید در این زمینه سطح کیفیت تعیین‌شده توسط کمیسیون را نیز رعایت کنند.
• بحث فیلترینگ یکی از داغ‌ترین مسایل مبتلا به جامعه است که با گسترش دامنه فیلترینگ در سال‌های گذشته در واقع دسترسی موضوعی مردم به بسیاری از سایت‌های آموزنده نیز قطع شده؛ آیا تصمیمی برای کاهش دامنه این اقدامات محدود‌کننده، اندیشیده شده است؟
تعیین مصادیق فیلترینگ توسط کمیته‌ای که خارج از وزارت ارتباطات بوده و به این منظور تشکیل شده مشخص و با اعلام به وزارت ارتباطات فیلترینگ صورت می‌گیرد. بنابراین وزارت ارتباطات مجری مصوبات این کمیته است.
• در حال حاضر اغلب شبکه‌های اجتماعی تحت وب همانند فیس‌بوک و توییتر در ایران فیلتر هستند، با توجه به عضویت برخی اعضای کابینه در این قبیل شبکه‌های اجتماعی، آیا قرار نیست درخصوص رفع فیلتر از این سایت‌ها تدبیری اندیشیده شود؟
موضوع رفع فیلتر شبکه‌های اجتماعی در کارگروهی خارج از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال بررسی است که به محض دریافت نتایج بررسی‌ها و تصمیمات اتخاذشده، به طور رسمی به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.
• آیا اپراتورهای جدید برای تلفن همراه در راه هستند؟ اپراتور چهارم گویا فعالیت خود را در بستر «فیبرنوری» متمرکز خواهد کرد. به طور کلی فعالیت این اپراتور و فعالیت‌های توسعه‌ای مخابرات و اینترنت چه خواهد بود؟
در حال حاضر برنامه‌ای برای داشتن اپراتور جدید در حوزه تلفن همراه به صورت فعلی نداریم ولی مشابه سایر کشورها و تجربیات بین‌المللی در حال مطالعه برای ایجاد اپراتورهای مجازی تلفن همراه یا «MVNO»ها هستیم که این اپراتورها فاقد شبکه دسترسی فیبرنوری که به اپراتور چهارم مشهور شده است، قرار است فیبرنوری را تا در منازل ایجاد کرده و با ایجاد این شبکه، تبادل محتوا و دسترسی به شبکه ملی اطلاعات و سایر خدمات با سرعت بسیار بالا قابل ارایه خواهد بود.
• شورای عالی فضای مجازی چگونه راه‌اندازی شد و نقش وزارت ارتباطات در این شورا چیست؟
مساله فناوری مجازی بخشی از زندگی جامعه و در همه ابعاد زندگی و در ارتباط با فضای کسب‌وکار، تحصیل، کار، دولت، مسایل آموزش، تجارت و... نقش دارد، بنابراین ابتکاری که مقام‌معظم‌رهبری نزدیک به ۲۰ ماه قبل داشتند یعنی شورایعالی فضای مجازی، امری بسیار مهم برای این عرصه بود. چون فضای مجازی فقط در اختیار ما نیست و به همه رفتارهای دیگر و همه دستگاه‌های مختلف مرتبط هستند. ما ظرفی را آماده می‌کنیم که محتوای این ظرف توسط مردم، فضای آموزشی – فرهنگی و... به وجود می‌آید؛ بنابراین نیازمند این هستیم که این کار بزرگ جایی سیاستگذاری شود. در نتیجه حکم مقام‌معظم‌رهبری که نیمه اول اسفند بود و دیگر جلسه‌ای هم نداشتند، اختلافاتی هم به وجود آمده بود؛ یک ماه و نیم قبل آقای روحانی حکمی به من داد و من باید همه مشکلات محتوایی- ساختاری و حقوقی را برطرف می‌کردم. شنبه گذشته اولین جلسه در دولت جدید تشکیل شد، جلسه بسیار خوبی بود و همه اعضای جلسه نگاه بسیار روشنی به شورایعالی فضای مجازی داشتند. در این جلسه مشخص شد باید همه دستگاه‌های دولتی همکاری لازم را داشته باشند تا این حکم محقق شود. یکی از تصمیمات در این جلسه ساماندهی شبکه ملی اطلاعات بود. متاسفانه در جامعه ما چون مردم عادی ورود به این مسایل تخصصی ندارند ما هم شاهدیم که ابهاماتی در ذهن مردم ایجاد می‌شود.
• چه ابهاماتی؟
وزارت ارتباطات و دولت به‌خوبی می‌داند مردم به اینترنت نیاز دارند اما شایعاتی وجود دارد که اینترنت ملی و شبکه ملی ارتباطات، ارتباط مردم را با اینترنت بین‌المللی قطع می‌کند، این حرف از اساس درست نیست. هیچ طرح و برنامه‌ای در دولت وجود ندارد که مردم ارتباط‌شان به اینترنت بین‌الملل قطع شود. وقتی در داخل کشور شبکه ملی اطلاعات درست کنیم یعنی دسترسی بر آنچه در ایران است، سریع است. در نتیجه ما می‌خواهیم به مردم سرویس بهتر ارایه دهیم. در شبکه ملی اطلاعات فقط کاربرهای اینترنت مد نظر نیست درواقع ما تلاش می‌کنیم با این شبکه، یک آموزش الکترونیک هم داشته باشیم؛ مثل دولت الکترونیک.
البته هنوز هم بخش بزرگی از جامعه تمایل دارد کارهای خود را از طریق سنتی انجام دهد تا الکترونیکی اینترنتی...
این امر دو وجه دارد؛ یکی برمی‌گردد به کارگزاران و کسانی که این سرویس‌ها را تعیین می‌کنند. این برای آنها یک وظیفه است. بنابراین باید آموزش و تبلیغ را در پی داشته باشد و اطمینان مردم هم جلب شود. کاملا مشخص است که ما می‌توانیم با این تکنولوژی کارها را ساده‌تر و سریع‌تر انجام دهیم. ما به‌دنبال این هستیم که در شبکه ملی اطلاعات همه نیازمندی‌های داخلی خود را حل کنیم. با شبکه ملی اطلاعات می‌توان اینترنت ارزان‌تری به مردم ارایه کرد.
• شورای فیلترینگ چه نقشی در این امر ایفا می‌کند؟
شورای فیلترینگ شورایی است که در قوه قضاییه تشکیل شده و وزارت ارتباطات هم یکی از اعضای این شوراست. هدف این شورا این است که آن چیزهایی که از نظر اخلاقی دغدغه خانواده‌ها یا از نظر سیاسی دغدغه نظام هست را حفظ کنیم. دنیای امروز بسیار پیچیده است و تکنولوژی به‌سرعت در حال پیشرفت است. این موضوع فقط مربوط به کشور ما نیست و بسیاری از نظام‌ها و دغدغه مردم خود را لحاظ می‌کند.
• شما در فیس‌بوک یا شبکه‌های مجازی صفحه‌ای دارید یا خیر؟
نه، من بیشتر درگیر مسایل اجرایی هستم. در گذشته هم اگر وقت آزاد داشتم در کنار کار اجرایی، کار علمی می‌کردم. درواقع فیس‌بوک‌باز نیستم و هیچ‌وقت صفحه‌ای نداشته و ندارم. یک روز کسی به من زنگ زد و گفت تبریک می‌گویم در فیس‌بوک عضو شده‌اید، من هم چک کردم دیدم بله فردی در فیس‌بوک به اسم من صفحه‌ای درست کرده، عکس خوبی هم گذاشته بود، مردم هم نظراتشان را گفته بودند، نظرات مردم را خواندم اما این صفحه‌ها متعلق به من نیست. اگر یک شبکه خوب داخلی وجود داشته باشد، بی‌میل نیستم در آن عضو باشم. من همیشه سعی کردم ارتباطم را با مردم برقرار کنم، بر این اساس اگر روزی این اتفاق بیفتد مایلم صفحه‌های اینچنینی داشته باشم.
• پروانه رایتل از طرف وزارت ارتباطات داده شد اما حواشی بسیاری داشت. کار رایتل به کجا رسید؟
در پروانه‌ای که وزارت ارتباطات به رایتل داد مجوز ارتباط تصویری هم بوده و زمانی که جلو این کار گرفته شده ارتباطی به وزارتخانه ما نداشت. همین حالا که ما صحبت می‌کنیم همه مردم بدون داشتن رایتل ارتباط تصویری دارند. در نتیجه هرکدام از افراد می‌توانند با نصب برخی نرم‌افزارها روی موبایل یا رایانه شخصی خود ارتباط تصویری داشته باشند. اما برخی با تبلیغات نادرست، خانواده‌ها را نگران کرده‌اند به نظر ما این تکنولوژی و ارتباط در دنیا وجود دارد و اینکه ما جلو رایتل را بگیریم چیزی اصلاح‌نشده است. این غلط است که ما فکر کنیم همه مردم دنبال خلاف هستند در واقع بیشتر مردم ما از تکنولوژی به نحو درستی استفاده می‌کنند و اگر اقلیتی استفاده نادرست دارند باید آن اقلیت کم را اصلاح کرد.
• برای بردن اینترنت و فناوری به مناطق محروم چه برنامه‌ای دارید؟
فشار بیش از حدی از جانب مردم و نمایندگان به لحاظ توزیع اینترنت داشتیم. ماجرا این است که ما اینترنت را واگذار نمی‌کنیم. ما این همه فارغ‌التحصیل در زمینه IT داریم و می‌خواهیم زیرساخت و بستر را آماده کنیم تا بخش خصوصی این کار را انجام دهد. شرکت‌هایی هستند که این کار را انجام می‌دهند. اینها یک پنهای باند محدودی را در اختیار دارند. معتقدیم کسانی که در مناطق محروم و مرزی زندگی می‌کنند هیچ فرقی با فردی که در تهران است نباید داشته باشند چراکه امکانات متعلق به تمام مردم ایران است. وقتی یارانه، ثبت‌نام دانشگاه و هزار و یک موضوع دیگر را از طریق اینترنت انجام می‌دهیم پس باید دسترسی همه مردم را به اینترنت برقرار کنیم.
• بزرگ‌ترین مشکلی که در بدو ورود به وزارت ارتباطات با آن روبه‌رو بودید چه بود؟
برنامه پنج‌ساله در ماده ۴۶ تکالیف بسیار زیادی را بر این وزارتخانه تحمیل کرده بود که ما بررسی کردیم و دیدیم نزدیک به ۱۴درصد انجام شده و باید ۸۶درصد پیش ببریم و تمام بخش‌های دولتی و تجاری و کسانی که کسب‌وکار دارند و مدارس باید در پایان برنامه از یک سیستم مخابراتی و اینترنتی قابل‌قبول برخوردار باشند. ۶۰درصد خانواده‌های ایران باید به اینترنت وصل باشند ما باید تا الان بر اساس برنامه تا ۵۰درصد پیش می‌رفتیم که دولت قبل نتوانسته است. وزارتخانه وعده‌های بسیاری به مردم داده‌است که زیرساخت‌هایش آماده نیست. نکته سوم یک مقدار درگیری و عدم‌آرامش بود که در حال حاضر وضعیت خوبی داریم.
مهم‌ترین سرفصل‌ها در گزارش صدروزه شما درباره وزارت ارتباطات چه بود؟
از روزی که به این وزارتخانه آمده‌ایم خوشحالم که هر کسی از نظر مدیریت در جای خودش قرار گرفته است. من از همه افراد همین‌جا استفاده کردم و انگیزه خوبی برای کار ایجاد شده. در این مدت کوتاه پهنای باند بین‌الملل ما افزایش پیدا کرده و امیدواریم با همت دوستان بالاتر هم برود. خوشبختانه توانستیم جلو افزایش تعرفه‌ها را بگیریم. قبل از من مصوبه‌ای بود که در فیش شهریور مردم بالای ۵۰درصد افزایش قیمت وجود داشت که از این کار جلوگیری کردیم. در دنیای امروز همیشه تعرفه‌ها کم می‌شود ما هم نباید افزایش این تعرفه‌ها را داشته باشیم. یک کار دیگر که ما شروع کردیم این است که یک تلفن ۱۹۵ ایجاد کردیم که هرکس در هر جایی مشکل دارد، تماس بگیرد و بتواند از یک سطح آگاهی برخوردار شود و اپراتورهایی که در بخش خصوصی هستند به مردم کمک کنند. در نتیجه این مکانیزم برای ارتباط ما با مردم است و ما هم نتیجه کار را گزارش خواهیم داد.
